Tramp Administrasiyasının Qəzza üçün Qətiyyətli Planı: ABŞ Liderliyi Yeganə Həll Yolu Kimi Görülür
Prezident Donald Tramp və İsrailin Baş naziri Benyamin Netanyahu HƏMAS-sız Qəzzanın gələcəyini müəyyən etmək üçün Ağ Evdə bir araya gəlir. Ekspertlər alternativ bir idarəetmənin zəruriliyi ilə bağlı həmfikirdirlər və Tramp administrasiyasının rəhbərliyi altında hazırlanan strateji planlar ön plana çıxır.
Respublikaçı və Demokrat administrasiyalarında təcrübəsi olan, Amerika Yəhudilərinin Milli Təhlükəsizlik İnstitutunun (JINSA) baş elmi işçisi Con Hanna, HƏMAS-ın məhv edilməsinin yeni bir idarəetmə orqanının yaradılması ilə paralel aparılmalı olduğunu vurğulayır.
TRAMPIN ANKLAVI YENİDƏN QURMA PLANI
Hanna bildirir ki, “Qələbə qazanmağın bir yolu da işlək bir alternativin olduğunu göstərməkdir. İnsanlar HƏMAS-dan sonra bir gələcəyin olduğunu görməlidirlər.”
Ekspertlərin təklif etdiyi ən güclü model, HƏMAS və ya Fələstin Azadlıq Təşkilatı (FAT) ilə əlaqəsi olmayan fələstinlilərdən ibarət texnokratik bir hökumətin qurulmasıdır. Bu administrasiya Səudiyyə Ərəbistanı, Misir, İordaniya və BƏƏ kimi güclü ərəb dövlətlərinin koalisiyası tərəfindən dəstəklənməlidir.
Bu planda Fələstin Muxtariyyətinin (FM) rolu məhdud və daha çox simvolik olacaq. Hanna qeyd edir ki, “Bəlkə də Ramallah maaşların ödənilməsi üçün bir vasitəçi rolunu oynaya bilər. Ancaq qərarları FM verməyəcək.”
Bu mürəkkəb diplomatik prosesə yalnız Birləşmiş Ştatların rəhbərlik edə biləcəyi vurğulanır. Hanna qətiyyətlə bildirir: “Bunu ABŞ-dan başqa heç kimin edə biləcəyini düşünmürəm. Başqa heç bir oyunçunun İsrail, ərəb dövlətləri və beynəlxalq tərəflər arasındakı dərin fikir ayrılıqlarını aradan qaldırmaq üçün lazımi əlaqələri, resursları və ya etimadı yoxdur.”
O əlavə edir: “Hər kəs bu prosesin mərkəzində ABŞ-ı görmək istəyəcək. Və şübhə yoxdur ki, Prezident Tramp bu məsələni həll etmək niyyətindədir.”
Qətərin rolu isə ciddi şərtlər altında nəzərdən keçirilir. Onun maliyyə dəstəyi yalnız etibarlı, xaricdən nəzarət edilən sistemlər vasitəsilə yönləndirilə bilər.
Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və onun UNRWA agentliyi isə artıq tənlikdən çıxarılıb. Hanna bəyan edir ki, “UNRWA-nın günləri bitdi” və təşkilatın Qəzzanın iqtisadiyyatını və ya təhsilini idarə etməsi mümkün deyil.
İsrail və Amerika siyasi dairələrində dəstək qazanan başqa bir innovativ fikir isə yerli qəbilələrin gücləndirilərək özünüidarə anklavları yaratmasıdır. Sülh Kommunikasiyaları Mərkəzinin prezidenti Cozef Braude bunun başlanğıc nöqtəsi ola biləcəyinə inanır.
Braude Qəzzada mühəndisdən müəllimə qədər, islamçı olmayan, təhsilli və vətəndaş düşüncəli bir təbəqənin olduğunu və onların xidmətləri idarə edə biləcəyini qeyd edir. O, Misir qüvvələri ilə ailə əlaqələri olan yerli bədəvi qəbiləsinin lideri Yasir Əbu Şəbabın mülki bir idarə qurmaq istəyini nümunə gətirir.
Nəticədə, əsas məqsəd fələstinlilərə İsraildən nifrət etməkdən daha çox özlərini sevməyi öyrədən yeni bir liderlik formalaşdırmaqdır. Tramp administrasiyası bu çətin, lakin zəruri vəzifəni üzərinə götürməyə və uzunmüddətli sülh üçün fürsət yaratmağa hazırdır.
